صف‌آرایی بریکس در برابر جی‌ ۷

به گزارش صدای بورس، برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی با وجود اختلافات سیاسی و رقابت‌های تجاری، این گروه را شکل دادند. گروه بریکس را رقیب جدی گروه جی‌ ۷ (متشکل از کشورهای آمریکا، آلمان، ژاپن، بریتانیا، فرانسه، کانادا، ایتالیا) می‌دانند. این دو گروه در مجموع ۷۴ درصد از تولید ناخالص داخلی جهان را در اختیار دارند.

پیشینه

اصطلاح «بریک» که نشان‌دهنده کشورهای هند، روسیه، برزیل و چین بود، ابتدا تنها در نوشته‌های اقتصادی به چشم می‌خورد، اما در سال ۲۰۰۹ این گروه به یک نهاد بین‌دولتی تبدیل شد. در سال ۲۰۱۰ با پیوستن آفریقای جنوبی، این گروه به «بریکس» تغییر نام داد.

نخستین بار ایده تشکیل چنین گروهی را یوگنی پریماکف، نخست‌وزیر وقت روسیه (۱۹۹۸ تا ۱۹۹۹) مطرح کرد. او این ایده را در سال ۱۹۹۸ در دهلی‌نو تکرار کرد. در سال ۲۰۰۱ این ایده در قالب استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خارجی در گزارش‌های متعدد معرفی و مطرح شد. در نهایت گروه بریکس با مشارکت ۵ اقتصاد نوظهور جهان به شکل امروزی پا گرفت. بسیاری از کارشناسان غربی از همان ابتدا، گروه بریکس را به دلیل اختلافات سیاسی و منطقه‌ای اعضای آن، پروژه‌ای شکست‌خورده می‌دانستند و می‌گفتند، این ایده چیزی جز ژست‌های نمادین و لفاظی‌های بی‌حاصل نیست. با این حال، در سال ۲۰۲۴ گروه بریکس با جذب اعضای جدید و پذیرش شرکای جدید از سراسر جهان نشان داد که نباید نادیده گرفته شود.

در سال ۲۰۲۴ کشورهای ایران، مصر، امارات و اتیوپی و در سال ۲۰۲۵ هم کشور اندونزی به گروه بریکس پیوستند. همچنین کشورهای بلاروس، بولیوی و کوبا در سال ۲۰۲۳، قزاقستان، مالزی، نیجریه، تایلند، میانمار و ازبکستان در سال ۲۰۲۴ به عنوان شریک در این گروه پذیرفته شدند. عضویت دائم کشورهای عربستان، مالزی، آذربایجان، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، سریلانکا، میانمار، سنگال، ونزوئلا و آرژانتین هم در دست بررسی است.

ساختار مالی

بزرگترین عضو بریکس، چین است که به تنهایی حدود ۷۰ درصد تولید ناخالص داخلی این گروه را به خود اختصاص داده است. ساختار مالی بریکس از بانک توسعه جدید (NDB) و موافقت‌نامه ذخایر مشروط (CRA) تشکیل شده است. این دو در سال ۲۰۱۴ به صورت پیمان مورد توافق قرار گرفتند و از سال ۲۰۱۵ فعال شدند.

در نشست سال ۲۰۱۵ گروه که در روسیه برگزار شد، وزیران اقتصاد کشورهای بریکس گفت‌وگو درباره راه‌اندازی یک سیستم پرداخت به عنوان جایگزین سیستم سوییفت را آغاز کردند. هدف از راه‌اندازی این سیستم، انجام تسویه مالی با استفاده از ارزهای ملی بود. بانک مرکزی روسیه مزیت اصلی این سیستم را پشتیبانی از روند تسویه بین‌المللی اعضای بریکس در صورت بروز اختلال در سیستم سوییفت دانست. در همین حال کشورهای چین، روسیه، هند و برزیل سیستم‌های پرداخت و تسویه جایگزین خود را راه‌اندازی کردند.

پول مشترک

در نشست سال ۲۰۲۳ بریکس که در آفریقای جنوبی برگزار شد، کشورهای عضو متعهد شدند که امکان راه‌اندازی یک پول مشترک را مورد بررسی قرار دهند. انجام تجارت بین‌المللی عادلانه و آسان به همراه کاهش هزینه‌های تراکنش مالی از مهمترین دلایل بریکس برای تشکیل اتحاد پولی عنوان شد. گروه بریکس حتی راه‌اندازی ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) را نیز مورد توجه قرار داده است. بر این اساس، پلتفرم BRICS Bridge (جانشین پلتفرم MBridge) به بانک‌های مرکزی کشورهای عضو امکان می‌دهد تا با ارز دیجیتال CBDC خود، تراکنش‌ها و پرداخت‌های برون‌مرزی را انجام دهند. در شانزدهمین نشست گروه بریکس در روسیه (۲۰۲۴) از یک اسکناس نمادین برای استفاده درون‌گروهی رونمایی شد.

در جدول، دو گروه بریکس و جی‌۷ در چند حوزه مورد مقایسه قرار گرفته‌اند.